ابن اثیر جرزی، محدث عالی مقامی که در سال 544 متولد شد و در سال 606 از دنیا رفت با نگارش کتاب «جامع الأصول فی أحادیث الرسول صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم» توانست احادیث شش کتاب را در آن گردآورد و در جلد دهم، فرع دوم، در موضوع «حوض» ده روایت از طریق صحیح بخاری و مسلم نقل کرده که همگی حاکی از ارتداد گروهی از صحابه بعد از رحلت پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم است. از آنجا که نقل همه این احادیث به درازا می‌کشد، به نقل دو حدیث اکتفا می‌کنیم:
1. بخاری از ابوهریره نقل می‌کند که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود: «یرد علیّ یوم القیامه رهط من أصحابی فیجعلون عن الحوض فأقول: یا ربّ أصحابی، فیقول: إنه لا علم لک بما أحدثوا بعدک، إنّهم ارتدّوا علی أدبارهم القهقری» »[2] «در روز قیامت گروهی از اصحاب من بر من وارد می‌شوند، ولی آنها را از حوض می‌رانند. می‌گویم خدایا! آنها یاران من هستند، خطاب می‌آید: تو نمی‌دانی بعد از تو چه بدعت‌هایی گذاردند؟ آنان مرتد شدند و به حال پیشین بازگشتند.»
2. بخاری در صحیح خود نقل می‌کند: پیامبر (ص) فرمود:
«من در کنار حوض می‌ایستم، ناگهان گروهی ظاهر می‌شوند، آنگاه که آنان را شناختم، یک نفر میان من و آنها پدیدار می‌شود و می‌گوید: بیایید برویم. می‌گویم: آن را کجا می‌بردی؟ می‌گوید: به سوی آتش. می‌پرسم: آنها چه کرده‌اند؟ می‌گوید: مرتد شده‌اند و به حالت پیشین بازگشته‌اند.» [3]
باز گروه دیگر ظاهر می‌شوند. آنگاه که ایشان را شناختم، مردی میان من و آنان حاضر می‌شود و می‌گوید: بیایید. می‌پرسم: کجا؟ می‌گوید: به سوی آتش. می‌پرسم: چه کرده‌اند؟ می‌گوید: مرتد شده و به حالت پیشین بازگشته‌اند. کسی از آنان نجات نمی‌یابد مگر گروهی اندک.» [4] این دو حدیث را برای نمونه کردیم، بقیه‌ی احادیث نیز به همین مضمون است.
اکنون با وجود این احادیث، آن هم در صحیح‌ترین کتاب‌های اهل سنت، آیا شایسته است که ارتداد صحابه به شیعه نسبت داده شود، در حالی که صحیح بخاری، راوی این دو حدیث و احادیث دیگری در همین باب است. شیعه هرگز صحابه را به طور مطلق تکفیر نکرده؛ زیرا گروهی از آنان بر بیعت امام علی علیه‌السلام باقی مانده و پیشگامان تشیع بودند و گروه زیادی از آنان برای ما شناخته نیستند و ما درباره‌ی آنان جز خیر گمان نمی‌بریم. گروهی نیز بیعتی را که با امام داشتند، شکستند و اینان از نظر شیعه پیما‌ن‌شکنان هستند که در اسلام حکمشان روشن است.[5]
کلمات کلیدی:
